America the Beautiful

De presidentskandidaten in de Verenigde Staten plaatsen de burgers voor een dilemma. Onzekerheid of stagnatie? Maar uiteindelijk krijgt iedereen toch wat hij verdient. Of niet?

Column van Guido Barthels: America the BeautifulOveral in Europa zien zelfs de meest verstokte democraten de opkomst van populistische protestpartijen en buitengewone referenda zoals dat over de Brexit met lede ogen aan. Menigeen zal zich ongetwijfeld afvragen of de democratie daadwerkelijk de optimale regeringsvorm is. De aanstaande Amerikaanse presidentsverkiezingen van 8 november bezorgen veel marktwaarnemers nog de meeste buikpijn.

Een grootmacht als de VS overschaduwt alle andere. Niet alleen omdat het land met wisselend succes optreedt als wereldpolitieagent, maar vooral ook vanwege het belang van de VS als economische mogendheid en de daaruit voortvloeiende invloed op de mondiale kapitaalmarkten.

Tussen twee vuren

En juist in dit land wordt een nieuwe president gekozen die bijzonder onpopulair zal zijn. Tenzij er een wonder gebeurt, zal ofwel Hillary Clinton ofwel Donald Trump deze functie vanaf 20 januari 2017 bekleden, twee kandidaten die in zowat alle opzichten van elkaar verschillen. Het enige dat beide kandidaten met elkaar gemeen hebben, is het treurige feit dat ze allebei zeer ongeliefd zijn.

Volgens een enquête uitgevoerd in opdracht van de Amerikaanse tv-zender ABC staat 56% van alle volwassen Amerikanen kritisch tegenover Hillary Clinton, terwijl Donald Trump een trieste 63% haalt. De tot dusver meest onpopulaire kandidaat van een van de grote partijen was George H.W. Bush, die in 1992 een score van 53% behaalde en de verkiezingen uiteindelijk verloor van Bill Clinton.

De Amerikanen zitten dus tussen twee vuren, of zoals ze het zelf zeggen between a rock and a hard place. Ondanks alle terechte en onterechte kritiek is Clinton een professionele politica, die waarschijnlijk ook het meest geneigd zou zijn het door Barack Obama gevoerde beleid voort te zetten. Ze is, zoals dat zo mooi heet, mainstream en daardoor goed te pruimen voor de kapitaalmarkten.

Donald Trump daarentegen is allesbehalve een professioneel politicus, maar geldt eerder als politieke paljas, die al vloekend en tierend de menselijke oerdriften aanspreekt. Nog maar enkele maanden geleden dacht niemand dat Trump dat hij een serieuze kans op het presidentiële ambt maakt. Maar hij begrijpt de kunst om kiezers aan te spreken. Populisme. Wat dat betreft moeten wij Europeanen echter niet lacherig doen over de Amerikanen en kritisch naar onszelf kijken.

Amerikaanse droom

Voor de kapitaalmarkten zou Trump als president vrij slecht nieuws zijn, omdat het niet duidelijk is of en in hoeverre hij zijn agendapunten wil en kan doorvoeren. Of het nu gaat om zijn elegant als onconventioneel aangeduide belastingbeleid of zijn buitenlandse handelsbeleid , veel van deze posities zouden de economie sterk beïnvloeden, zij het dat nauwelijks in te schatten valt hoe sterk. Kapitaalmarkten zijn echter zeer gevoelig als het om onzekerheid gaat en zouden bij een overwinning van Trump hoogstwaarschijnlijk overgaan tot een risk-off modus.

Wat we momenteel zien, staat mijlenver af van het land waar de spreekwoordelijke bordenwasser kon uitgroeien tot miljonair. De Amerikaanse droom lijkt uitgedroomd. De Amerikaanse centrale bank brengt om de drie jaar de financiële situatie van de consumenten in kaart. De laatste enquête dateert van 2013. Deze enquête bracht echter enkele verontrustende feiten aan het licht, onder meer dat huishoudens uit de laagste inkomensklasse in 2013 minder te besteden hadden dan in 2010.

Dit beeld is des te schokkender wanneer we bedenken dat het gemiddelde vermogen van de werkende bevolking sinds 1989 fors is gedaald. De vermogensverdeling in de VS lijkt steeds onrechtvaardiger te worden. Dezelfde cijfers van de Amerikaanse centrale bank komen tevens naar voor in verschillende voortreffelijke artikelen, waaronder sommige uit het Atlantic Magazine.

Verarmde middenklasse

The Secret Shame of Middle-Class Americans licht één uitkomst van de enquête verder toe, namelijk dat 47% van alle Amerikaanse huishoudens in een noodsituatie niet in staat zou zijn direct 400 dollar op te hoesten. Ze zouden het geld moeten lenen of dingen moeten verkopen. Bijna de helft van alle Amerikanen leeft kennelijk van dag tot dag en is mijlenver verwijderd van verwezenlijking van de American Dream.

Dit sluit naadloos aan bij de studie van het Pew Research Center, die tot de conclusie komt dat de Amerikaanse middenklasse geleidelijk aan minder belangrijk wordt. De middenklasse vormde 45 jaar geleden veruit het grootste deel van de Amerikaanse bevolking. Inmiddels is de middenklasse even groot als de lagere en hogere klassen bij elkaar.

Als we kijken naar de inkomensverdeling, wordt duidelijk dat de middenklasse nu nog slechts 43% van het nationaal inkomen verdient, tegenover 6% voorheen, terwijl bijna de helft van het inkomen naar de hogere klassen gaat. Deze en vergelijkbare studies (niet alleen in de VS) laten zien dat er (vooral in de VS) sprake is van een forse en toenemende scheefgroei in de inkomens- en vermogensverdeling.

En in Europa?

Dit werkt vrijwel onvermijdelijk populistische alternatieven voor de gevestigde partijen in de hand, die met hun beleid verantwoordelijk zijn voor deze uit sociaal oogpunt bijzonder ongewenste scheefgroei. In het geval van de VS betekent dit dat Trump uitstekende papieren heeft om in januari als 45e president van de VS te worden beëdigd.

Mogelijkerwijs zou dit ook ronduit bevorderlijk zijn voor de sociale vrede in het land, mocht Trump met zijn slogan ‘Make America Great Again’ het gelijk aan zijn zijde krijgen. Bij Clinton, daarover zijn waarnemers het eens, zal er niet veel veranderen.

In zoverre ieder volk de regering krijgt die het verdient, zouden wij Europeanen er goed aan doen ons te onthouden van leedvermaak, wat de uitkomst van de verkiezingen ook zal zijn. In 2017 staan in Nederland, Frankrijk, Bulgarije, Tsjechië en Duitsland verkiezingen gepland. Wie weet welke Trump daar ten tonele zal verschijnen?

Het bericht America the Beautiful verscheen eerst op The Asset.

Lees hier het hele artikel

oktober 20 10:49 2016 Print dit artikel