Goudhamsters

In de westerse wereld, die als veilig wordt beschouwd, is hamsteren al lang in de vergetelheid geraakt. Ook goud opkopen boette in aan populariteit. De grootschalige monetaire verruimingsmaatregelen van de centrale banken hebben de marktmechanismen echter op hun kop gezet. Welke rol speelt goud vandaag de dag?

Het aanhoudende monetair beleid van de centrale banken gaat gepaard met een negatieve of in ieder geval bijzonder lage rente. Dit leidt in combinatie met marktmanipulaties tot een steeds verder afbrokkelend vertrouwen in de stabiliteit van de eigen munt.

Tot dusver is er echter alleen sprake van een aantasting van het vertrouwen, niet van een verlies van vertrouwen. De bezorgdheid groeit echter dat de centrale banken de greep op hun experimentele monetair beleid enigszins verloren hebben.

Feiten en de fabels

Goud was duizenden jaren lang een gangbaar betaalmiddel, veelal in de vorm van gouden munten. Tot ver in de 20e eeuw (1971) was de waarde van een munt, op basis van het Bretton Woods-akkoord, feitelijk gebaseerd op goud. Pas met het uiteenvallen van dit systeem, waarvan de belangrijkste tekortkoming was dat er niet voldoende goud voorhanden was om de vraag naar geld te dekken, ontstond het huidige papiergeld (fiduciair geld).

Daarmee verloor goud de status van betaalmiddel. De intrekking van Executive Order 6102 op 31.12.1974, dat wil zeggen het opheffen van het gedurende veertig jaar geldende verbod op goudbezit in de Verenigde Staten, leidde er uiteindelijk toe dat ook beleggingen en speculaties bijdragen aan de ontwikkeling van de goudprijs. Vandaag de dag spelen Exchange Traded Funds (ETF’s) en Exchange Traded Commodities (ETC’s) een onmiskenbare rol bij de ontwikkeling van de goudprijs.

Deskundigen schatten dat fysiek bovengronds, en dus reeds ontmijnd, goud goed is voor ongeveer 166.000 ton, waarvan het grootste deel in sieraden verwerkt is. Het goudaanbod ten belope van ongeveer 4000 ton per jaar is daarnaast vrij overzichtelijk, waarbij de wereldwijde voorraad in 2015 met slechts 3158 ton nieuw gedolven goud is toegenomen.

De totale wereldwijde voorraad van nog niet gedolven goud wordt geschat op nog eens 100.000 ton. Het metaal kost ondertussen ongeveer 42.000 dollar per kilo, ofwel tegen de huidige prijzen, 10,8 biljoen dollar voor de gehele hoeveelheid. Dat is zelfs in deze tijd van grote getallen een flinke smak geld.

Niet zo eenduidig

De reële economische waarde moet echter lager zijn, vanwege een zeer bescheiden vraag vanuit het bedrijfsleven, temeer omdat goud geen industriële toepassingen heeft. Het is noch een betaalmiddel in het handelsverkeer, noch een metaal dat bij productieprocessen veelvuldig gebruikt wordt. Waarom is goud dan toch zo duur?

Bijna 80% van de vraag naar fysiek goud is afkomstig van particulieren. Sieraden en investeringen in de vorm van gouden munten en goudstaven vertegenwoordigden in het afgelopen jaar 3281 ton van de totale vraag van 4124 ton. Sinds de donkere dagen van de crisis op de financiële markten en de daaropvolgende wereldwijde economische crisis in 2009 is de vraag naar fysiek goud met ruim 30% toegenomen. De markt voor ETF’s steeg schijnbaar tot 2013 en sindsdien weer ingezakt, wat een nadelig effect op de goudprijs had.

Was dit echt zo? Het causale verband is helaas niet zo eenduidig. Het zou evengoed kunnen dat de goudprijs daalde en daardoor een uitstroom van op goud gerichte ETF’s veroorzaakte. Maar in dit laatste geval rijst dan natuurlijk de vraag waarom de goudprijs daalde van bijna 1800 dollar in 2011 naar minder dan 1100 dollar in 2015 en vervolgens opnieuw steeg tot boven 1300 dollar.

Inflatiebeschermer

Een hardnekkige theorie stelt dat goud een uitstekende inflatiebescherming is. Maar noch inflatie, noch stijgende aandelen lijken de goudprijzen te beïnvloeden. Is het uiteindelijk misschien toch gewoon het evenwicht tussen vraag en aanbod?

De veranderingen in de goudprijs lijken samen te hangen met de reële rendementen van de 10-jarige Amerikaanse Treasury Inflation Protected Securities (TIPS). Een lage reële rente leidt tot een hoge goudprijs, of omgekeerd. Zowel de lage TIPS-rente als de hoge goudprijs zijn waarschijnlijk twee verschillende gevolgen van dezelfde oorzaak. Een verhoogde mate van onzekerheid en angst leidt tot hogere goudprijzen en lagere reële rentes.

Laatstgenoemde zijn voor beleggers immers enkel in dezelfde mate aanvaardbaar als de toekomstige ontwikkeling van de inflatie onzeker is. In dit geval betekent dat bijvoorbeeld dat het monetair beleid niet meer werkt of de geldwaarde onstabiel wordt.

Geen appeltje voor de dorst

Goud was en is nog steeds een (gangbare) mogelijkheid om vermogen van het ene monetaire stelsel naar het andere over te brengen. Goud valt goed te verbergen, beter dan de meeste andere zogenaamde reële waarden zoals onroerend goed en grond. Omdat in tijden van monetaire hervormingen en hyperinflatie vaak een zogenaamd verbod op goudbezit wordt opgelegd, lijkt het voor particulieren niet echt zinvol om hun goud bij de bank te deponeren.

Voor beleggers vervult goud in deze tijden echter niet zozeer de functie van appeltje voor de dorst. De geringe correlatie tussen de goudprijs enerzijds en schommelingen in de aandelenkoersen en veranderingen van de nominale rente anderzijds maken goud tot een gewilde portefeuilletoevoeging, omdat hiermee het potentiële diversificatie-effect wordt geoptimaliseerd.

Het bericht Goudhamsters verscheen eerst op The Asset.

Lees hier het hele artikel