Centrale bankiers zijn hun Poolster uit het oog verloren

Toen Christoffel Columbus in oktober 1492 het Portugese vasteland uit het oog verloor, vertrouwde hij op de sterren. Meer precies: de Poolster, om de juiste koers aan de houden op weg naar de Nieuwe Wereld. De astronauten die ruim 400 jaar later op de maan landden, vertrouwden voor de navigatie ook onder meer op de sterren die ze zagen. Net als zij, gebruiken ook de monetaire ontdekkingsreizigers bij de centrale banken sterren om hun koers te bepalen.

Auteur: Edin Mujagić, hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer

De Poolster van de centrale banken heet r*, wat staat voor de neutrale reële rente. Dat is het niveau van de officiële rente waarbij economie lekker groeit zonder oververhit te raken, zo’n beetje iedereen die wil werken ook werkt en de inflatie laag en stabiel is. Met andere woorden, de neutrale reële rente is het renteniveau waarvoor geldt dat het monetaire beleid de economie stimuleert noch afremt.

Nog anders gezegd: het is een meetlat om de vraag te beantwoorden of een centrale bank aan het stimuleren is of niet. Ligt de reële rente van een centrale bank, denk aan de Fed in de Verenigde Staten of de Europese Centrale Bank (ECB) in de eurozone, onder r*, dan krijgt de economie wind in de rug. Is de rente hoger dan r*, dan zorgt de centrale bank voor wind van voren.

Die r* is niet van een Bloomberg-scherm af te lezen, of waar dan ook wat dat betreft. Economen kunnen die alleen schatten. De meest recente schattingen zijn dat de r* voor de VS 0,6% bedraagt en voor de eurozone 0,3%.

De Fed heeft onlangs de officiële rente met 25 basispunten verhoogd en is van plan dat kunstje tijdens elke vergadering dit jaar te herhalen. Soms zal de rente zelfs met 50 basispunt opgetrokken worden. Dat alles met als doel de veel te hoge inflatie terug in het hok te krijgen en daar te houden.

Met de r* hebben we dé maatstaf in handen om antwoord te geven of dat met de genoemde renteverhogingen zal lukken. Als de Fed de rente dit jaar vier keer met 0,25 procentpunt en twee keer met 0,50 procentpunt verhoogt, dan zal de officiële rente in de VS tussen 2 en 2,25 procent uitkomen. Momenteel bedraagt de inflatie in de VS 7,9%. Als we aannemen dat de geldontwaarding later dit jaar zal afnemen en de inflatie over heel 2022 bezien op 4% uitkomt, dan zal de officiële rente van de Amerikaanse centrale bank eind dit jaar zo’n -2% zijn. Dat is veel lager dan r* van 0,6%.

In de eurozone verwacht de ECB dat de inflatie over heel 2022 bezien 5,1% zal verhogen. De officiële rente van de bank bedraagt 0% en als alles meezit zal de bank die rente met 0,25 procentpunt opkrikken eind dit jaar. De echte ECB-rente zal daarmee ongeveer -4,8% bedragen, nogal lager dan de r* van 0,3%.

De conclusie: verwar renteverhogingen van de Fed – en zeker die van de ECB – níet met daadkrachtig optreden tegen inflatie, laat staan een kruistocht ertegen. Ofwel: persoonlijk verwacht ik dat de inflatie de komende jaren eerder hoger dan lager zal zijn dan waar velen, inclusief de centrale banken, nu op rekenen.

Lees hier het hele artikel