De tranen van Ben Smith (en aandeelhouders AF-KLM)

Vorige week kwam Air France-KLM met jaarcijfers, maar dat is niet het enige waar het bedrijf om in het nieuws staat. Er zijn gesprekken aan de gang over staatssteun en deze zitten in een moeilijke fase. 

Auteur: Robbert Manders, marktanalist bij IG

Het bedrijf verloor in 2020 driekwart van zijn passagiers en dat hakte meedogenloos in de omzet en winst van het bedrijf. De precieze cijfers zeggen op zichzelf weinig, maar het is interessant dat er meer geld het bedrijf uitstroomde dan er de afgelopen 8 jaar bij elkaar binnenkwam. Daarbij is de netto schuld inmiddels zo’n €9 miljard en staat het eigen vermogen €5,4 miljard onder water.

Dit is een probleem want het bedrijf heeft 15 tot 20 goede jaren zoals 2019 nodig om het eigen vermogen en de netto schuld op nul te krijgen. Gegeven de nabije toekomst hebben crediteuren hier weinig vertrouwen in, en staan zeker niet in de rij om schulden te herfinancieren. Daarom is nu zwaar risicodragend kapitaal nodig.
Staatssteun en gekibbel over landingsrechten

Er zijn gesprekken aan de gang over een nieuwe ronde staatsteun van 6 of 7 miljard euro van Frankrijk en Nederland aan Air France-KLM. Deze gaan met name over eeuwige leningen en eigen vermogen. Hier wringt de schoen. Er zijn in de EU strenge regels over staatssteun aan bedrijven die de Europese Commissie moet handhaven.
Nu heeft de Europese Commissie voor de steun van Duitsland aan Lufthansa afgedwongen dat het landingsrechten (slots) moet inleveren in haar thuishaven. Volgens bronnen is de inzet van de EU hetzelfde bij Air France-KLM in Parijs en Schiphol.

Rechten

Het vervelende hiervan is dat deze rechten moeilijk terug te krijgen zijn, want de voorwaarde van de steun is dat de vrijgekomen slots naar nieuwkomers gaan die geen staatssteun hebben ontvangen. Daar komt bij dat slots op Schiphol schaars zijn omdat de luchthaven nauwelijks mag groeien. De landingsrechten zijn erg belangrijk in het netwerk van AF-KLM en het uiteindelijke herstel is moeilijker te realiseren zonder deze rechten zo zegt het bedrijf zelf ook.

Vooral de Franse regering is fel tegen alles dat de concurrentiepositie van AF-KLM aantast. De gesprekken tussen de Franse minister Le Maire en Hoekstra enerzijds en de Europese Commissie anderzijds, zijn dan ook intens. Het standpunt van beide partijen is begrijpelijk, maar waarom zou het logisch zijn om AF-KLM zo te straffen?
De glimlach van Jan Hommen

Failliet

Zonder overheidsingrijpen zou Air France failliet zijn gegaan en zouden de gewilde resten, zoals landingsrechten, worden opgekocht door andere partijen. Terwijl bijvoorbeeld prijsvechters vooral zelf voor hun voortbestaan moeten vechten, krijgt AF-KLM eigenlijk een soort kapitaalsubsidie. Hierdoor zou AF-KLM een lager prijsbeleid kunnen voeren en de efficiëntere concurrentie alsnog uit de markt drukken. Uiteindelijk is het niet eerlijk en schadelijk voor de economie als geheel.

Denk ter vergelijking aan de eisen die bij ING werden opgelegd toen het in de crisis van 2008/2009 staatssteun kreeg. De Amerikaanse tak moest van de EU met haast in de verkoop, de verzekeraar afgesplitst, en ING kreeg een ‘aflosboete’ van 50% op de verkregen achtergestelde leningen. Een aandeelhouder noemde dat laatste op de aandeelhoudersvergadering van ING in 2012 nog ‘woekersteun’ waarna Jan Hommen, de CEO van ING, veelbetekenend glimlachte.

In de context van wat banken van de EU moesten doen en betalen, is het opgeven van landingsrechten in ruil voor erg goedkoop kapitaal geen zware sanctie.
Het gaat hier niet alleen om de wil of onwil van de Europese Commissie, maar ook om het feit dat RyanAir nu al klaagt over oneerlijke concurrentie en rechtszaken aanspant tegen de staatssteun die andere maatschappijen krijgen. Zelfs als Brussel en Parijs er uitkomen is er een risico dat de rechter iets anders oplegt. Dit is zeker vervelend voor de Franse staat, want zij hebben al gezegd Air France zeker niet failliet te willen laten gaan.

Eerder een SNS dan een ING

De vraag is eigenlijk of Air France-KLM de steun en sancties wel overleeft. Als het een bank was, zou het beter vergelijkbaar zijn met ABN Amro of SNS ten tijde van nationalisatie dan met ING toen het steun kreeg.

Omdat ING er uiteindelijk nog goed uitkwam, kon Jan Hommen er nog wel om lachen, maar het is de vraag of datzelfde geldt voor Ben Smith (als hij dan nog CEO is) bij de AVA van 2024. De rechter besliste laatst dat nul euro de correcte compensatie was voor de aandelen van het genationaliseerde SNS. Dus, aandeelhouders AF-KLM: pas op!

Lees hier het hele artikel