Omgeving verandert, wij moeten meegaan

Een oorlog in Bosnië achter de rug, wegduiken voor een granaat, een kort verblijf in een concentratiekamp en lopen door een mijnenveld, ik dacht alle bizarre omstandigheden meegemaakt te hebben.

Nu we voor de tweede keer te maken hebben met iets wat steeds meer weg heeft van een lockdown, een mondkapje altijd meemoet en we met een wijde boog om elkaar heen moeten lopen, blijkt dat lijstje nog langer te kunnen worden.

Genoemde ervaringen uit het verleden helpen wel zo’n coronacrisis in perspectief te plaatsen. Ja, de economie heeft een klap gekregen maar die draait wel door. Een aantal van de motoren die de economie aandrijven, is uitgevallen en een aantal draait minder snel. Maar ze zijn niet kapot! Zij zullen echter niet op volle toeren gaan draaien zolang we geen vaccin hebben.

Alle maatregelen van de centrale banken en overheden, zoals 0 procent rente en steun voor bedrijven en huishoudens, doen niets aan het oplossen van het coronaprobleem. Zij zorgen ervoor dat de pijn verzacht wordt en kopen tijd om te werken aan het vaccin. Ook lockdowns helpen niet. Zolang we geen vaccin hebben, zitten we vast in een patroon van: besmettingen nemen toe, lockdownachtige maatregelen, besmettingen nemen af, maatregelen worden versoepeld, besmettingen nemen weer toe, opnieuw maatregelen, en zo verder.

Het goede nieuws is dat de race voor een vaccin in volle gang is. Grote kans dat voor volgende zomer er breaking news komt en het genoemde patroon doorbroken wordt. De economische motoren gaan dan weer (sneller) draaien en het inhalen van de opgelopen (economische) schade kan beginnen.

De economie en de maatschappij zullen in een aantal opzichten echter waarschijnlijk veranderd uit de pandemie komen. Na de aanslagen in New York in 2001 werd het meenemen van vloeistoffen in een vliegtuig aan banden gelegd. Bijna twintig jaar later geldt die maatregel nog steeds, het zal waarschijnlijk de nieuwe werkelijkheid blijven. Het zou me niet verbazen als bijvoorbeeld handen schudden verdwijnt uit ons omgangsboekje.

Wat ook structureel lijkt te veranderen, is het rentelandschap. De rentes die de centrale banken vaststellen, lijken voortaan met een 0, hooguit een 1 voor de komma te beginnen. Geen rente ontvangen op je spaargeld en zelfs rente betalen bij hoge tegoeden, lijkt het nieuwe normaal. Dat zet ons allemaal aan tot veranderen.

Bedrijven moeten bij hun liquiditeitsprognoses ervoor waken niet te veel geld op hun rekeningen te hebben, om te voorkomen dat ze boeterentes moeten betalen. Denk ook aan de pensioenen. Die zijn vooral afhankelijk van rendementen. Tot nu stijgen die nog dankzij de aandelenkoersen, maar die koersen kunnen ook dalen en fors ook. Met laag blijvende rentes komen de uitkeringen onder druk te staan. Huishoudens moeten daar rekening mee houden en zelf extra voorzieningen treffen, met de wetenschap dat simpelweg sparen een verlieslatende activiteit blijft.

Centrale banken verzachten de pijn op korte termijn, maar als ze niet uitkijken –en dat doen ze mijns inziens niet– zorgt dat beleid op termijn voor een monetair mijnenveld waar we doorheen moeten lopen. En ik was nog wel zo overtuigd maar één keer in mijn leven door een mijnenveld te lopen.

Lees hier het hele artikel