Auke Plantinga: Fondsen bevorderen gelijkheid

Op het niveau van landen is de ongelijkheid in de wereld afgenomen. Op het niveau van individuen is de ongelijkheid echter enorm toegenomen. Zo liet een recent rapport van Oxfam Novib zien dat de rijkste 62 wereldbewoners evenveel bezitten als de armste 3,6 miljard.

De toename in de ongelijke verdeling van kapitaal is direct gekoppeld aan de manier waarop wij beleggen. De rijkste mensen hebben hun kapitaal doorgaans opgebouwd als ondernemer. Extreme rijkdom wordt zelden verkregen door succesvol te beleggen.

Motief

in de verdeling van inkomen en vermogen is op zich niet erg. Sterker nog, ultieme gelijkheid is economisch gezien juist verkeerd. Waar het om gaat is dat ieder een motief moet hebben om een bijdrage aan de economie en de samenleving te leveren. Een motief is een hogere beloning voor een bijzondere inzet. Wat wel belangrijk is, is dat dit werken en beleggen wel onder eerlijk concurrentie plaats moet kunnen vinden.

Extreme ongelijkheid in inkomen of kapitaal staat concurrentie in de weg. De belangrijkste reden hiervoor is dat het moeilijk voorstelbaar is dat de inspanning van een enkel hoogbetaald individu opweegt tegen de inspanningen van duizenden medewerkers. Een economie waarin slechts enkelen al het kapitaal vergaren, werkt ook niet goed. Dit kapitaal is niet alleen een uiting van de winsten die een innoverende ondernemer heeft weten te vergaren over een vlijtig leven. Het betekent ook dat er mogelijk monopolieposities ontstaan, en daarbij betekent het eveneens macht. Dit laatste staat op gespannen voet met de vrijheid van de mensen die dat kapitaal niet bezitten. 

Piketty

Een van de aardige inzichten van De Franse econoom Thomas Piketty is dat het juist perioden zijn van relatief grote gelijkheid die vervolgens leiden tot grote groei. Hij noemt hierbij onder meer de Verenigde Staten in de beginjaren van het Wilde Westen, toen vele Europeanen het avontuur zochten aan de andere kant van de oceaan. Ook na een oorlog, waar op grote schaal kapitaalvernietiging heeft plaatsgevonden.

Kortom, de economie werkt het beste als een knikkerspel waarin op zijn tijd de knikkers weer eens opnieuw worden verdeeld. Herkenbaar in het algemeen in spelsituaties: wanneer je lange tijd op een achterstand staat, raak je gedemotiveerd en degene op voorsprong gaat zich vervelen.

Wat dat betreft zijn beleggingsfondsen instrumenten die gelijkheid op de vermogensmarkt bevorderen. Immers, iedereen kan nu beleggen zonder zelf specifieke kennis te moeten hebben. De onderlinge verschillen in beleggingsresultaat tussen individuen zijn kleiner dan wanneer ieder voor zich zou gaan beleggen. 

Auke Plantinga is universitair hoofddocent aan de faculteit economie en bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Deze column staat in het Fondsnieuws-magazine van februari.

Lees hier het hele artikel