Casper Burgering (ABN Amro): ‘Ergste crisis in 50 jaar’

Het is inmiddels de ergste grondstoffencrisis sinds de jaren 70. De oorlog in Oekraïne bracht de crisis op gang. Naast het menselijke drama heeft het slepende conflict veel fysieke gevolgen voor grondstofmarkten. Vooral omdat een deel van de productiecapaciteit is vernietigd. En bovendien werken de gevolgen voor handel en productie na een veelheid van internationale sancties ook stevig door. Het zet de dynamiek in olie- en gasmarkten, maar ook in metaalmarkten en de agrarische grondstoffenmarkten op z’n kop. De Visie van Casper Burgering, Senior Econoom Sustainability Research ABN Amro.

Vier dagen na de sluitingsceremonie van de Olympische Spelen in Beijing rolden op donderdag 24 februari de Russische tanks Oekraïne binnen. Het was het begin van een door de Russen benoemde ‘speciale operatie’. Iedereen zag het aankomen, maar niemand wilde het echt geloven. Direct in de week na de invasie (25 mei – 4 maart) stegen veel grondstofprijzen explosief. Met name de prijzen van tarwe (+41%), gas (TTF, +32%), palladium (+28%), olie (WTI: +26%, Brent: +21%) liepen stevig op, maar ook de prijzen van nikkel (+19%), ijzererts (+15%), maïs (+15%) en aluminium (+14%) bleven niet achter. Inmiddels is de initiële prijsschok van veel grondstoffen weer weggeëbd, maar nog steeds staan de prijzen van met name olie, gas en tarwe relatief hoog.

De oorlog maakte veel handelaren bezorgd over het aanbod en vooral nerveus. Rusland is namelijk een belangrijke leverancier van olie, gas en tarwe. En Oekraïne is een grote exporteur van ijzererts en agrarische producten zoals tarwe en oliezaden (zoals zonnebloemolie). Een dusdanige verstoring in mondiale toeleverketens kan dan immers gemakkelijk de mondiale economie ontsporen.

Crisistijden

De industriële uitstoot van broeikasgassen, intensieve mobiliteit, toename van de ontbossing en aanhoudende energieconsumptie voeden allemaal de klimaatcrisis waar we middenin zitten. De risico’s nemen alleen maar toe, want afkicken van economische groeiverslaving is moeilijk. Het is één van de zwaarste crises, waar we nog een lange tijd voor nodig hebben om die te bedwingen. En als dan ook nog eens gelijktijdig een grondstoffencrisis zich aandringt, dan zijn de gevolgen bijna niet te overzien.

De discussie over de betaalbaarheid van de energietransitie is daarmee opgelaaid. De kosten stijgen immers verder met de duurdere grondstoffen die hard nodig zijn om alle koolstofarme technieken en technologieën te maken. Dit remt de groene ambitie en houdt de discussie actueel over wie betaalt, wie profiteert en wat onder de streep het economische effect is.

De gestegen grondstoffenprijzen leiden ook tot een vermindering van de voedselproductie en een lagere voedselkwaliteit, vooral in opkomende economieën. Want energie en meststoffen zijn te duur. De beschikbaarheid van voedsel, de inkomens op het platteland en het levensonderhoud van de armen komt daarmee in het geding. En de import van agrarische grondstoffen is bijna onbetaalbaar. Een voedselcrisis in de dop.

Veel grondstoffen zijn economisch cruciaal. Zo kunnen veel economieën nog steeds niet goed functioneren zonder fossiele brandstoffen. Als vervolgens de olie- en gasprijzen – maar ook die van agrarische grondstoffen en metalen – alleen maar stijgen, stuwt dat de inflatie. Een economische crisis ligt daarmee op de loer. Er is dus een veelkoppig monster gecreëerd. Maar wel eentje die met de juiste ambitie en strijdvaardigheid is te verslaan. Herakles is het ook gelukt.

Lees hier het hele artikel