Hans Betlem: Factorbeleggen ontleed

Onlangs organiseerden het AMC, het VUmc en de Volkskrant voor de 23ste keer De Anatomische Les, een medische publiekslezing op het snijvlak van geneeskunde en maatschappij van een wetenschapper, die in zijn discipline internationaal toonaangevend is. De Anatomische Les 2016 werd gegeven door de Grieks-Amerikaanse epidemioloog en internist John Ioannidis.

Maarten Keulemans interviewde Ioannidis in 2015 voor de Volkskrant en schreef: ‘Haast tien jaar geleden is het nu dat Ioannidis een bom tot ontploffing bracht in de wetenschap. Hij had de 49 meest geciteerde wetenschappelijke ontdekkingen uit de allerbeste medische vakbladen tegen het licht gehouden – en wat hij vond, was onthutsend.

Achteraf bleken de meeste “doorbraken” helemaal geen stand te hebben gehouden. Wetenschappers die de experimenten hadden herhaald, vonden vaak minder spectaculaire of zelfs helemaal geen resultaat.

Kennelijk waren de ontdekkingen toevalstreffers, vergissingen of had men het te rooskleurig opgeschreven. De mooiste medische ontdekkingen bleken na een poosje spontaan te verdampen.’

Ioannidis publiceerde hierover het essay Why Most Published Research Findings Are False.

Imaginair effect

Veel van die onbetrouwbare onderzoeksresultaten zijn het gevolg van de neiging op zoek te gaan naar bewijs voor iets waar we in geloven. Vaak levert het onderzoek dan in eerste instantie inderdaad  bewijs op.

‘Maar naarmate we meer onderzoek doen, blijkt het allemaal minder spectaculair te zijn. Het effect dat we dachten te hebben aangetoond, blijkt meestal niet eens te bestaan.’ 

Op de vraag of de wetenschap een ingebouwde neiging heeft tot overdrijving, antwoordt hij: ‘Het is wetenschappers niet toegestaan om niets te vinden. Het is hun werk om dingen te ontdekken. Anders krijgen ze geen financiering, maken ze geen promotie en krijgen ze te horen dat ze geen goede wetenschapper zijn.’

De volgende zaken kunnen een indicatie geven dat een ‘ontdekking’ op drijfzand is gebaseerd.

• De onderzoekers of hun instellingen hebben een persoonlijk belang bij de uitkomst
• Het onderzoek is gefinancierd door een bedrijf of andere belanghebbende partij.
• Het onderwerp is modieus (voeding, kanker, overgewicht enzovoorts).

Bovenstaande bevindingen zouden ons moeten waarschuwen voor de kwaliteit en het waarheidsgehalte van de overgrote meerderheid van de beleggingsresearch die dagelijks geproduceerd wordt. ‘Smart beta’ is hiervan een voorbeeld. Zullen we de claims die de fondshuizen doen eens langs bovenstaande criteria halen?

De onderzoekers zijn vrijwel altijd in dienst van een fondshuis dat deze producten aanbiedt. Zij worden dan ook betaald om een resultaat te bereiken. De fondshuizen, op hun beurt, verdienen te weinig aan de goedkope trackers op brede indices, die daarbij ook nog eens een bedreiging vormen voor de actieve fondsen op hun schap.

De smart beta-ontdekking stelt hen vervolgens in staat om hogere fees te vragen. Ten slotte likken beleggers hun vingers af bij de modieuze claim van ‘smart beta’-wetenschappers dat het verslaan van de index een piece of cake is.

Hans Betlem is chief investment officer bij IBS Capital Management.

Deze column is gepubliceerd in het Fondsnieuws-magazine Investment Outlook 2017 dat gepubliceerd is op 14 december.

De informatie in deze column dient niet te worden opgevat als beleggingsadvies, beleggingsaanbeveling, aanbod of uitnodiging om effecten te kopen, te verkopen of anderszins te verhandelen.

 

Lees hier het hele artikel