Rentestap Japan heeft grote psychologische impact

De verrassende invoering van een negatieve rente door de Japanse centrale bank heeft weinig directe economische gevolgen. Het is echter wel een geweldige manier om de deflatie in het land te bestrijden. “De rentestap werd dan ook enthousiast ontvangen door beleggers”, zegt hoofdeconoom Léon Cornelissen van Robeco.

De Bank of Japan (BoJ) koos er op vrijdag 29 januari ternauwernood voor om het voorbeeld van de Europese Centrale Bank (ECB) te volgen en een rente van min 0,1% in te voeren voor deposito’s van financiële instellingen. Japan heeft echter voor een complexer 3-tier systeem gekozen. Daarbij moeten banken betalen wanneer zij geld stallen bij de centrale bank. Dit moet banken stimuleren om het geld zelf uit te lenen.

De Japanse aandelenmarkt steeg na dit nieuws, terwijl de rente op Japanse staatsobligaties met 10 basispunten daalde. De yen zakte fors weg ten opzichte van de andere valuta’s. Japan probeert de yen al een tijd te laten depreciëren, omdat een zwakkere valuta de export stimuleert. Bovendien wordt de import duurder, wat leidt tot de broodnodige inflatie.

Psychologisch effect

Deze rentestap van de Japanse centrale bank heeft gevolgen voor het rentebeleid van andere centrale banken, aldus Cornelissen. “Eigenlijk is het een nogal botte manier om de yen te laten dalen en de Nikkei te laten stijgen. De feitelijke economische impact van deze maatregelen is beperkt, maar toch stegen de markten. De yen is geen veilige haven meer, dus de wisselkoers tussen de Amerikaanse dollar en de yen is op hetzelfde niveau blijven steken als eind vorig jaar.”

De rentestap maakt het volgens Cornelissen voor de ECB makkelijker om de depositorente in de volgende vergadering te verlagen. “Maar hierdoor wordt het voor de Federal Reserve moeilijker om de rente te verhogen. De Fed gaf afgelopen woensdag aan dat zij een pauze had ingelast, maar wel vasthoudt aan de doelstelling om de rente verder te verhogen.” Het besluit van de BoJ maakt dat naar de mening van Cornelissen allemaal wat lastiger.

“Het psychologische effect is dus groot. De markten werden verrast. Acht dagen eerder zei Haruhiko Kuroda, de voorzitter van de BoJ, nog in het Japanse parlement dat hij niet dacht aan het invoeren van een negatieve rente.” Maar een week later is dat wel wat hij deed.

“De 5-4 stemming geeft wel aan dat het een close call was. Het invoeren van de negatieve rente is dan ook een behoorlijk agressieve stap. Het is wel duidelijk dat we nog niet tegen de grenzen van het monetaire beleid aan zijn gelopen, en Japan hoort nu dus bij het rijtje van landen waar een negatieve rente is ingevoerd. Denk hierbij aan de eurozone, Denemarken, Zweden en Zwitserland.”

Cornelissen meent dat het onderliggende economische plaatje in Japan zwak blijft. Bovendien ligt deflatie nu weer op de loer. De centrale bank verwacht nu dat het inflatiedoel van 2% pas in het derde kwartaal van 2017 wordt bereikt, wat aangeeft dat het land moeite heeft om prijsstijgingen te creëren.

Sceptisch

“We hebben veel slechte economische cijfers gezien in Japan, dus het macronieuws is ook niet rooskleurig”, vertelt Cornelissen. “De Japanse economie leek het goed te doen, omdat de bbp-groei over het derde kwartaal naar boven werd bijgesteld. Maar als we kijken naar de recentere cijfers, zagen we in december de industriële productie met 1,6% en de totale consumentenbestedingen met 4,4% dalen.”

Hij vervolgt: “De cijfers zijn dan wel volatiel, maar je zou kunnen stellen dat de eerste geschatte bbp-cijfers wezen op een technische recessie, en dat we daarna een enorme, positieve draai van die cijfers zien. Kunnen we deze cijfers dan wel vertrouwen? We moeten wel enigszins kritisch zijn, want zulke grote herzieningen vertrouw je niet zomaar blindelings. Bovendien is het laatste economische nieuws duidelijk negatief.”

De hoofdeconoom denkt dat Japan op het punt staat terug te zakken in deflatie vanwege de impact van de olieprijs. “De BoJ heeft de inflatieverwachtingen opnieuw bijgesteld en zegt de doelstelling van 2% in de tweede helft van 2017 te behalen. We zijn echter nog steeds sceptisch over deze nieuwe prognose.”

Angst voor China

Cornelissen bestempelt de economische vertraging in China als een andere kopzorg voor Japanse beleidsmakers. Ook zullen de economische cijfers rond het Chinese Nieuwjaar (maandag 8 februari) niet betrouwbaar zijn, wat het voorspellen lastiger maakt.

“Interessant was dat de Japanse centrale bank botweg China noemde als een van de risico’s”, vindt hij. “Het is heel ongebruikelijk dat centrale banken op deze manier met namen strooien. De beleidsmakers hebben China er echter uitgepikt, en dat is natuurlijk wel realistisch vanwege de cyclische verzwakking van de Chinese economie. Door de onrust op de markt is het bovendien duidelijk dat de BoJ een positief signaal wilde afgeven.”

Met het Chinees Nieuwjaar zal het zicht op de ontwikkelingen in de Chinese economie wat vertroebelen. “Want de cijfers zullen vanwege de festiviteiten een tijdje vertekend zijn. Het is een jaarlijkse nachtmerrie voor statistici.”

In de wereldwijde aandelenportefeuille is Robeco Investment Solutions overwogen in Japan. “We blijven vanzelfsprekend vasthouden aan deze strategie. Onze positie is versterkt door de maatregelen van de BoJ”, besluit Cornelissen.

Het bericht Rentestap Japan heeft grote psychologische impact verscheen eerst op The Asset.

Lees hier het hele artikel